W ciągu ostatnich dziesięcioleci znacznie wzrosło zainteresowanie badaczy tlenkiem azotu (NO). Poznanie roli tej cząsteczki w ludzkim organizmie było odkryciem przełomowym. Pozwoliło ono lepiej zrozumieć fizjologię i mechanikę powstawania pewnych chorób i ułatwiło zapobieganie im. Tlenek azotu w roku 1992 został okrzyknięty wręcz “molekułą roku” przez prestiżowe pismo naukowe Science. Za odkrycie jego roli w funkcjonowaniu układu krążenia w roku 1998 zespołowi trzech badaczy przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii [1].

Jeżeli podobają Ci się treści tworzone przeze mnie możesz postawić mi kawę !

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Dlaczego tlenek azotu jest tak istotny?

Obecnie uważa się, że NO odgrywa bardzo ważną rolę w wielu kluczowych procesach. Cząsteczka ta:

  • reguluje przepływ krwi,
  • przyczynia się do tworzenia nowych, drobnych naczyń krwionośnych,
  • wpływa na funkcję płytek krwi (zmniejsza krzepliwość krwi),
  • poprawia odporność organizmu i funkcje kognitywne (w tym pamięć) [2].

Zrozumienie roli tlenku azotu przyczyniło się także do znacznej poprawy wyników wielu profesjonalnych sportowców, szczególnie biegaczy [3].

Gdzie szukać tlenku azotu?

NO jest cząsteczką aktywną biologicznie, która przenika na drodze dyfuzji (swobodnego przepływu) przez błony komórkowe. NO w zdrowym ciele produkowany jest przede wszystkim w wyniku utlenienia L-Argininy [4]. Rozpad L-argininy doprowadza do powstania tlenku azotu i l-cytruliny. Arginina natomiast występuje w wielu pokarmach roślinnych bogatych w białko. Enzym utleniający nie zawsze jednak skutecznie rozkłada L-Argininę do tlenku azotu. Zaburzać ten mechanizm może chociażby palenie wyrobów tytoniowych czy niezdrowy styl życia (kiepska dieta, brak ruchu). Wytwarzanie tlenku azotu możemy wspomagać poprzez regularne spożywanie takich warzyw , jak:

  • rukola (4.474 mg/kg),
  • koper (2.936 mg/kg),
  • roszponka (2.572 mg/kg),
  • szpinak (2,137 mg/kg),
  • sałata masłowa (1,900 mg/kg),
  • rzodkiewka (1.868 mg/kg),
  • boćwina (1,587 mg/kg),
  • burak (1.459 mg/kg),
  • kapusta pekińska (1.388 mg/kg)[5].

Spożywanie nieorganicznych azotanów, które występują np. w orzechach i roślinach strączkowych również przyczynia się w skuteczny sposób do produkcji tlenku azotu w naszym organizmie[6]. Warto wspomnieć, że ilość azotanów w pokarmach roślinnych zależy również od sezonu. W tych samych produktach w okresie wiosenno-letnim znajdziemy ich więcej, w jesienno-zimowym mniej.

Jak optymalnie uzupełniać azotany?

Azotany uzyskują najwyższe stężenie w surowicy krwi po 1-2 godzinach od spożycia. Czas całkowitego rozpadu azotanów w osoczu wynosi jednak około 24 godziny. Jeśli chcemy skorzystać z dobroczynnego wpływu azotanów w treningu polecamy mieszankę soku z buraków, jabłek, imbiru i soku z cytryny. Jeśli trening mamy zaplanowany na poranek – eliksir taki możemy spożyć dzień wcześniej przed snem. Spożycie soku tego samego poranka obniży poziom kwasowości kwasu żołądkowego, co w pewnym stopniu może utrudnić trawienie istotnego pokarmu potreningowego. Rano wystarczy łyk wody.

Sok z buraków  podniesie poziom azotanów (i nie tylko, to bardzo cenna roślina, bogata w między innymi żelazo, które wchłania się lepiej w obecności soku z cytryny), co przełoży się na wyższą wydolność organizmu[7]. Sok z imbiru to świetny dodatek wspomagający odporność, która naturalnie obniża się na jakiś czas wskutek treningu.

Buraki jako źródło tlenku azotu (NO)

Buraki jako źródło tlenku azotu (NO)

Rola tlenku azotu

Obecność NO ułatwia przepływ krwi przez naczynia krwionośne tworząc powłokę, która jak teflon – umożliwia gładki i swobodny przepływ erytrocytów i innych składników krwi przez naczynia. Tlenek azotu ma pozytywny wpływ na śródbłonek naczyniowy (są to komórki, które wyścielają od wewnątrz naczynia krwionośne, tworząc ich ściany).

Tlenek azotu poszerza średnicę naczyń krwionośnych, które uległy zawężaniu wskutek chorób takich jak miażdżyca.

NO zmniejsza także lepkość krwi (działanie antyagregacyjne), co zmniejsza ryzyko zatorowości i przekłada się na lepsze ukrwienie, a co za tym idzie zaopatrzenie komórek i tkanek organizmu w tlen i składniki odżywcze.


Działanie tlenku azotu jest silniejsze i korzystniejsze, jeśli regularnie uprawiamy sport. Korzyści z niego płynące wzrastają, jeśli poziom naszego cholesterolu jest niski. Jeśli nasz cholesterol jest wysoki, jego obniżenie przyczyni w naturalny sposób do wzrostu stężenia tlenku azotu.

Rozkurczanie naczyń dzięki działaniu tlenku azotu (NO)

Rozkurczanie naczyń dzięki działaniu tlenku azotu (NO)

Dieta to nie wszystko

Jak wykazano – długoterminowa dbałość o dietę i ruch może doprowadzić do cofnięcia się powstałych już uszkodzeń naczyń krwionośnych, złagodzenia stanów zapalnych i remisji choroby miażdżycowej i nadciśnienia typu pierwotnego, a tlenek azotu to jeden z najważniejszych ze sprzymierzeńców w tym procesie. Proces ten wymaga jednak czasu, ale stanowi łagodną i skuteczną alternatywę dla inwazyjnych i niebezpiecznych zabiegów chirurgicznych takich jak angioplastyki wieńcowe, by-passy czy zażywanie środków farmakologicznych przez lata.

Dysponujemy danymi dokumentującymi nawet 3-krotny wzrost przepływu krwi poprzez zwężenie miażdżycowe u pacjentów, u których skutecznie wdrożono zalecenia dietetyczne. Jednym z głównych elementów tej spektakularnej poprawy jest przywrócenie właściwego wydzielania tlenku azotu przez śródbłonek naczyń oraz dostarczenie dużych ilości NO w diecie.

Nawet, gdy nie poddamy się zabiegom inwazyjnym (stenty, by-passy) jesteśmy w stanie:

  • poprawić ukrwienie naszych narządów,
  • zmniejszyć lub pozbyć się objawów choroby niedokrwiennej,
  • poprawić funkcję nerek i wątroby,
  • wpłynąć na poprawę zaburzonych funkcji poznawczych u osób w wieku podeszłym.

To wszystko osiągniemy bezkrwawo, bez ryzyka powikłań farmakologicznych i zabiegowych. Musimy zadziałać na przyczynę – odwrócić dysfunkcję naszych naczyń.

Warto pamiętać o niepozornym tlenku azotu – warto spróbować !

Odnośniki :

  1. Nobel prize in Physiology and Medicine (1998) for discoveries concerning “nitric oxide as a signalling molecule in the cardiovascular system”.
    https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1998/press-release/
  2. Stephan BCM, Harrison SL, Keage HAD, Babateen A, Robinson L, Siervo M. Cardiovascular Disease, the Nitric Oxide Pathway and Risk of Cognitive Impairment and Dementia. Curr Cardiol Rep. 2017.
  3. Dietary nitrate supplementation and exercise performance. Jones AM1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24791915
  4. Enzymes of the L-Arginine to Nitric Oxide Pathway. Dennis J. Stuehr. The Journal of Nutrition, Volume 134, Issue 10, October 2004, Pages 2748S–2751S.
  5. Lisewska Z, Kmiecik W. 1991. Azotany i azotyny w warzywach. Cz. II. Zmiany zawartości azotanów i azotynów w warzywach podczas krótko i długoterminowego przechowywania. Post. Nauk Roln. 3: 25-31.
  6. Malinowska E., Gromkowska A., Szefer P. 2007. Zawartość azotanów (V) i azotanów(III) w roślinach strączkowych. Bromat. Chem. Toksykol. XL, 3: 287-291.
  7. The Potential Benefits of Red Beetroot Supplementation in Health and Disease Tom Clifford,1 Glyn Howatson,1,2 Daniel J. West,1 and Emma J. Stevenson1,

Asworth A. Bescos R. Dietary nitrate and blood pressure: evolution of a new nutrient?
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28511731